W przypadku oddymiania budynków parterowych, jako alternatywa dla mechanicznych systemów oddymiania, istnieje możliwość oddymiania w sposób naturalny – przez świetliki dachowe. W normalnych warunkach eksploatacji budynków klapy oddymiające pełnią funkcję świetlików w dachu, a podczas pożaru funkcję systemu oddymiania, czyli kontrolują i ograniczają rozprzestrzenianie się dymu w ogniu i na terenach pobliskich, stwarzając tym samym dogodne warunki do ewakuacji ludzi i gaszenia pożaru.
Projektowanie systemów oddymiania
Projektowanie systemów oddymiania reguluje szereg przepisów obowiązujących w całej Unii Europejskiej. Systemy wentylacji naturalnej oddymiania i odprowadzania ciepła składają się z następujących głównych elementów:
- włazy do usuwania dymu;
- lokalne punkty kontroli;
- Centrum Kontroli.
Klapy oddymiające należy umieszczać w odległości nie większej niż 15 m od siebie, nie bliżej niż 2 m od dachu o klasie palności Froof . Dla dachów o klasie palności Broof odległość od krawędzi otworu wywiewnego nie jest regulowana.
Projektując oddymianie należy uwzględnić następujące czynniki zewnętrzne, które mają wpływ na wydajność oddymiania: wiatr, pokrywa śnieżna oraz zmiany temperatury. Projektując ciśnieniowy system oddymiania należy zadbać o to, aby otwory oddymiające otwierały się samoczynnie oraz aby konstrukcja była odporna na obciążenia wiatrem i śniegiem.
Klapy dymowe muszą być skoordynowane z innymi elementami systemu przeciwpożarowego, takimi jak czujniki dymu i temperatury, tryskacze, automatyczne sterowanie drzwiami i bramami.
Projektowanie systemów oddymiania jest kluczowym aspektem zapewnienia bezpieczeństwa w budynkach, zwłaszcza w przypadku pożarów, które mogą powodować powstanie dużych ilości dymu. Poniżej rozwijam temat odnośnie poszczególnych elementów i czynników, które należy uwzględnić przy projektowaniu systemów wentylacji naturalnej oddymiania i odprowadzania ciepła:
- Włazy do usuwania dymu: Włazy oddymiania są kluczowym elementem systemu, umożliwiającym usuwanie dymu i ciepła z wnętrza budynku. Muszą być odpowiednio rozmieszczone, aby zapewnić efektywne oddymianie. Zgodnie z przepisami, klapy oddymiające powinny być umieszczone w odległości nie większej niż 15 m od siebie. Istnieje również określona minimalna odległość od dachu o określonej klasie palności.
- Lokalne punkty kontroli: Systemy oddymiania muszą być wyposażone w lokalne punkty kontroli, które umożliwiają ręczne uruchamianie klapek dymowych w razie konieczności. Te punkty kontroli powinny być dostępne dla personelu budynku, a także dla służb ratowniczych w przypadku pożaru.
- Centrum Kontroli: W większych budynkach lub kompleksach, gdzie istnieje wiele punktów oddymiania, zaleca się wyposażenie systemu w Centrum Kontroli. Centralna jednostka pozwala na zintegrowane zarządzanie systemem oddymiania, co jest szczególnie przydatne w przypadku skomplikowanych konstrukcji budynku.
- Czynniki zewnętrzne: Projektując system oddymiania, konieczne jest uwzględnienie różnych czynników zewnętrznych, które mogą wpływać na jego wydajność. Wiatr może wpływać na kierunek i prędkość przepływu dymu, a pokrywa śnieżna może zablokować otwory oddymiające. Dodatkowo, zmiany temperatury mogą wpłynąć na stabilność konstrukcji systemu.
- Ciśnieniowy system oddymiania: W niektórych przypadkach zastosowanie ciśnieniowych systemów oddymiania może być bardziej skuteczne. W takim przypadku ważne jest, aby zapewnić, że klapy oddymiania otworzą się samoczynnie podczas pożaru i że konstrukcja systemu jest odporna na obciążenia wiatrem i śniegiem.
- Koordynacja z innymi elementami systemu przeciwpożarowego: Klapy dymowe muszą być skoordynowane z innymi elementami systemu przeciwpożarowego, takimi jak czujniki dymu i temperatury, tryskacze, automatyczne sterowanie drzwiami i bramami. Dzięki temu można zapewnić szybką reakcję na pożar i zminimalizować ryzyko rozprzestrzenienia się ognia i dymu.
Napędy do klap dymowych
Do otwierania klap oddymiających można użyć:
- napędy elektryczne;
- napędy pneumatyczne.
Elektryczny system oddymiania składa się z kilku połączonych ze sobą elementów, które automatycznie lub ręcznie otwierają klapy oddymiające w przypadku pożaru.
Głównym elementem elektrycznego systemu oddymiania jest automat zasilany napięciem 230 V/AC (wyposażony w źródło zasilania 24 V/DC), do którego wysyłany jest sygnał alarmowy w przypadku pożaru. Po otrzymaniu sygnału centrala uruchamia napęd elektryczny 24 V/DC, który otwiera klapę oddymiającą.
Każdy węzeł sterujący dodatkowo posiada baterię, dzięki czemu system działa nawet w przypadku braku zasilania. Kable elektryczne wykonane są z materiałów o odpowiedniej klasie odporności ogniowej. Elektryczny system oddymiania uruchamiany jest automatycznie lub ręcznie.
Zasada działania pneumatycznego systemu oddymiania opiera się na wykorzystaniu energii kinetycznej dwutlenku węgla zawartego w zbiorniku wysokociśnieniowym (kanistrze). W przypadku pożaru system uruchamia się automatycznie lub ręcznie.
Po wyzwoleniu sygnału niebezpieczeństwa (alarmowego) wybucha gaz w kanistrze, który dociera do napędu przez rury i aktywuje go. Kopuła otwiera się i dym oraz gorące powietrze są wyrzucane z pomieszczenia. W układzie pneumatycznym stosowane są rury miedziane.
Napędy do klap dymowych stanowią kluczowy element w systemach oddymiania, które umożliwiają skuteczne otwieranie klapek oddymiających w przypadku pożaru. Istnieją dwa główne typy napędów do klap dymowych: elektryczne i pneumatyczne.
Napędy elektryczne wykorzystują silniki elektryczne do otwierania klapek oddymiających. W skład elektrycznego systemu oddymiania wchodzi automat zasilany napięciem 230 V/AC, który może być również wyposażony w źródło zasilania awaryjnego 24 V/DC. Gdy automat otrzymuje sygnał alarmowy w przypadku pożaru, centrala uruchamia napęd elektryczny o napięciu 24 V/DC, który odpowiedzialny jest za otwarcie klapy oddymiającej. Każdy węzeł sterujący dodatkowo wyposażony jest w baterię, co pozwala na działanie systemu nawet w przypadku braku zasilania. Kable elektryczne używane w systemie są wykonane z materiałów o odpowiedniej klasie odporności ogniowej, aby zapewnić bezpieczeństwo w razie pożaru.
